Proje Adı
İşitme Kayıplı Çocukların Yürütücü İşlevlerinin Desteklenmesi 2
4008 - Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Kapsayıcı Toplum Uygulamaları Destekleme Programı
Proje Numarası
Yürütücü Kurum Adı
TOKAT GAZİOSMANPAŞA Ü. EĞİTİM F. ÖZEL EĞİTİM B.
Etkinlik Dönem Başlangıç Tarihi
13.10.2025
Etkinlik Dönem Bitiş Tarihi
15.10.2025
Proje Özeti
İşitme kayıplı çocukların dil becerilerinde tipik gelişim gösteren akranlarından düşük performans sergilediğini belirten araştırmalar bulunmaktadır. Kaynaştırma/bütünleştirme eğitimlerinin arttığı son yıllarda araştırmacılar her iki grup arasındaki farkı kapatabilmek için odyolojik ve demografik değişkenlere odaklanmışlardır. Pisoni (2000) odyolojik ve demografik değişkenlerin dil gelişimi üzerinde etkili olduklarını ancak etkisi olan ve açıklanamayan değişkenlerin de olduğunu, bu değişkenlerin bilişsel süreçlerle açıklanabileceğini belirtmiştir. Bu bağlamda odaklanılması gereken önemli bilişsel süreçlerden birisi dil becerileri ile karşılıklı olarak ilişkili olduğu bilinen (Carlson, 2018; Kronenberger vd., 2014a; Landa & Goldberg, 2005) yürütücü işlevlerdir. Yürütücü işlevler; çalışma belleği, ketleyici kontrol ve bilişsel esneklik temel bileşenlerinden oluşan çatı kavramdır (Diamond, 2013; Perone, Almy & Zelazo, 2018; Zelazo, 2015). Bu bileşenler bağımsız ya da birlikte kullanılarak hedefe yönelik davranışlarımızı (ör. problem çözme, bir olay ya da sohbeti başlatma, akıl yürütme vb.) gerçekleştirmemizi sağlamaktadırlar (Zelazo, 2015). Dil becerilerinde olduğu gibi işitme kayıplı çocuklar yürütücü işlevlerde de güçlük yaşamaktadırlar (Kronenberger, Xu & Pisoni, 2020). Yürütücü işlevlerin geliştirilebilen beceriler (Zelazo, 2015) olduğu göz önünde bulundurulduğunda işitme kayıplı çocukların yürütücü işlevlerinin desteklenmesi hem dil hem akademik hem de öz düzenleme becerilerinin gelişimine katkıda bulunacaktır. Bu çalışmanın amacı; işitme kayıplı çocuklarla çalışan öğretmenlere çocukların yürütücü işlev becerilerini destekleyici yöntem ve tekniklere ilişkin eğitimler sağlamaktır. Proje atölyeleri işitme kayıplı çocukların yürütücü işlevlerinin geliştirilmesiyle dil ve akademik becerileri arasındaki ilişki bağlamında kurgulanmıştır. Bu doğrultuda eğitim sürecinde yürütücü işlevlerin nasıl destekleneceğine ilişkin bilgi ve örnekler sunulması planlanmaktadır. Araştırmanın hedef kitlesi 3-14 yaş arası işitme kayıplı çocuklarla çalışan öğretmenlerdir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tek grup öntest-sontest desen ile desenlenmiştir. Eğitimler sonucunda öğretmenlerin yürütücü işlevler hakkında bilgi sahibi olmaları, dil ve akademik becerilerini destekleme sürecinde yürütücü işlevleri geliştirici uygulamalara yer vermeleri, derslerde çocukların yürütücü işlev becerilerini destekleyici stratejileri biliyor ve etkin bir şekilde kullanabiliyor olmaları, ders sonrası etkinlikleri ve yürütücü işlevleri destekleyecek oyun örneklerini biliyor olmaları beklenmektedir.
Hedef Kitle
3-14 yaş aralığında işitme kayıplı öğrenci ile çalışan özel eğitim, sınıf ya da branş öğretmenleri
Anahtar Kelimeler
Çalışma Belleği, Yürütücü İşlevler, Bilişsel Beceri,